Sivrisinekler, insan nefesine, terine ve vücut sıcaklığına tepki verse de, aynı zamanda belirli kokular gibi hoşlanmadıkları şeyler de vardır. “Nature Communications” dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, sivrisineklerin hedeflerini karbondioksit yoluyla tespit ettikten sonra, takip eden eylemlerinde belirli renklere kaçındıklarını ortaya koymuştur.
Bilim adamları, insanların sivrisinekleri çektiği karmaşık yolları biliyorlar. İlk olarak, sivrisinekler solunan karbondioksiti 10 metreye kadar uzaktan hissedebilirler. Karbondioksiti algıladıkları anda insan kokusunu algılamaya başlarlar. Sivrisinekler insan vücuduna çok yakın olduklarında hassas hedefleme için vücut ısısını algılamaya geçerler.
Ancak, renkler sivrisinekleri etkileyebilir. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Washington Üniversitesi’nden araştırmacılar, dişi Aedes aegypti sivrisineklerinin farklı görsel ipuçlarına ve karbondioksite tepki olarak davranışlarını takip ettiler. Sivrisinekleri küçük bir test odasına yerleştirdiler ve renkli noktalar veya insan elleri gibi çeşitli nesnelere maruz bıraktılar.
Sivrisinek davranışlarını gözlemlediklerinde, sivrisineklerin önce karbondioksiti hissederek insan varlığını tespit ettikleri bulunmuştur. Ardından, bir yiyecek kaynağını gösterebilecek belirli renklere ve görsel desenlere bakarlar. Test odasında karbondioksit olmadığında, sivrisinekler renklere genellikle önem vermezler. Ancak araştırmacılar karbondioksit püskürttüğünde, sivrisinekler kırmızı, turuncu, siyah veya camgöbeği renkli noktalara doğru uçarken, yeşil, açık mavi, mor veya beyaz noktaları göz ardı etmişlerdir.
Sivrisinekler ışığı ve ısıyı sevmezler çünkü kolayca kuruyabilir ve ölebilirler. Bu nedenle, açık renkler onlar için içgüdüsel olarak tehlike anlamına gelebilir ve ısıyı yansıtan açık renkli nesnelerden kaçınmalarına neden olabilir. Açık mavi daha fazla ısı ve ışık yansıtır ve sivrisinekler aynı zamanda beyaz nesnelerden de kaçınma eğilimindedir.
Test odasında karbondioksit bulunsa bile, sivrisinekler beyaz nesnelerden kaçınır ve tercih ettikleri renklere yönelirler. Sivrisinekler ayrıca moru da göz ardı eder, bilim insanları bu durumun sivrisineklerin daha uzun dalga boylarını tercih etmelerine bağlı olduğunu düşünmektedirler çünkü mor tüm renkler arasında en kısa dalga boyuna sahiptir.
Sivrisinekler aynı zamanda yeşili de sevmezler. Bir deneyde, bir araştırmacı ellerini doğrudan test odasının dışına yerleştirdiğinde, sivrisinekler onlara çekildi. Ancak aynı araştırmacı yeşil bir eldiven giyerek ellerini uzattığında, sivrisinekler onu göz ardı etti ve uçup geçti. Karbondioksit kullanılarak onları çekmeye çalıştıklarında bile, sivrisinekler yeşil eldivene ilgi göstermediler. Sivrisineklerin gerçekten yeşil rengi sevmedikleri görünmektedir.
Genel olarak, koyu renkler sivrisinekleri çeker, örneğin koyu mavi ve siyah. Daha koyu tonlar ısıyı emer ve muhafaza eder, bu da sivrisineklerin insan bedenlerini algılamasını kolaylaştırır. Ek olarak, böyle renkler giymek terlemeyi artırabilir ve terin önemli bir bileşeni olan laktik asit, sivrisineklerin insanları takip etme yollarından biridir. Sivrisinekler ayrıca kırmızıyı tercih ederler çünkü kırmızı dalga boyunu algılamaları daha kolaydır ve aynı durum turuncu için de geçerlidir.
Sivrisineklerin insanları algılaması, ter ve karbondioksit gibi kimyasal ipuçlarının yanı sıra ısı ve görsel ipuçlarını da içeren birden fazla faktöre dayanır. Sadece kıyafet değiştirmek sivrisineklerden kaçınmak için yeterli değildir. Ancak, çok sayıda sivrisineğin bulunduğu bir bölgeye girmek gerekiyorsa, uzmanlar sivrisineklerin üzerinize konma fırsatlarını en aza indirmek için açık renkli giysiler seçmeyi önermektedirler.
